Τσιγγάνοι

Επιμέλεια παρουσίασης: Γιώργος Πυλαρινός

Τσιγγάνοι, Γύφτοι,

Rom , Rroma :

Ένας λαός χωρίς γραπτή γλώσσα ,
ένας αρχαίος νομαδικός λαός
που στο πείσμα των αιώνων
διατηρεί την παράδοση
της περιπλάνησης.

Η ιστοσελίδα αυτή δημιουργήθηκε το 2001 και από τότε φαίνεται ότι έχει διαβαστεί από πολλούς ανθρώπους.

 Η δημιουργία της είχε σαν αφετηρία την προσπάθειά μου να κατανοήσω τον τρόπο ζωής των ανθρώπων αυτών, των "τσιγγάνων", των "γύφτων". Οι γύρω μου ήταν πεπεισμένοι πως "άλλο γύφτος, άλλο τσιγγάνος. Οι γύφτοι είναι κουρελήδες, κλέφτες, βρώμικοι και απατεώνες. Οι τσιγγάνοι είναι δουλευταράδες, είναι καθαροί, δεν κλέβουν."

Οι εμπειρίες μου και οι επαφές μου με τους ανθρώπους αυτούς ξεκινούν από τα παιδικά μου χρόνια (1958-1963), όπου στο χωριό μου στη Ζάκυνθο θυμάμαι τους πρωτογνώρισα. Εκεί έρχονταν μια φορά το χρόνο κάποιοι, με μια τεράστια σκηνή και οι συγχωριανοί μου τους περίμεναν. Έκαναν συναλλαγές μαζί τους, γιατί οι τσιγγάνοι ("γύφτοι" πάντοτε για τους συγχωριανούς) ήτανε έμποροι και σιδεράδες, έφερναν μαζί τους διάφορα χρειαζούμενα τα οποία τους πουλούσαν.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν γυρνούσαν στα σπίτια να ζητιανέψουν. Όλοι οι συγχωριανοί μου θα περνούσαν από το τσαντίρι τους τις μέρες που θα έμεναν εκεί, είτε από περιέργεια, είτε για να αγοράσουν ή να πουλήσουν κάτι. Συνήθως αγόραζαν είδη που δεν υπήρχαν στο χωριό (εργαλεία, καλάθια, άλογα, μουλάρια, γαϊδάρους κλπ) και πουλούσαν εκείνα που είχαν (κάποιο κατσίκι, λίγο στάρι, λάδι κλπ).

 Μια άλλη κατηγορία «γύφτων» ήταν εκείνη που εμφανίζονταν με πολύ περισσότερα τσαντίρια και τότε από όλα τα σπίτια περνούσαν ορδές ξυπόλυτων και ρακένδυτων γυναικών που με φορτικό τρόπο ήθελαν «να σε πουν τη μοίρα σου» και να ζητιανέψουν. Συμπεθεριό δεν έγινε ποτέ στο χωριό μου μεταξύ των ντόπιων και των «γύφτων».

  Μερικά χρόνια αργότερα η οικογένειά μου μεταφέρθηκε στα Γιάννενα, οπότε και έμαθα πως στη συνοικία «Ζευγάρια» οι κάτοικοι ήτανε κυρίως «γύφτοι». Για τους άλλους Γιαννιώτες την εποχή εκείνη ήτανε κάπως υποτιμητικό να ζει κανείς στα Ζευγάρια, στα «γύφτικα», ή να έχει κανείς σύζυγο «γύφτισσα».

Στα χρόνια που ακολούθησαν άλλαξα και πάλι τόπο κατοικίας κάνοντας το Βαρθολομιό της Ηλείας τρίτη πατρίδα μου.

Κι εδώ κατάλαβα ότι σε αρκετά χωριά και πόλεις (Βαρθολομιό, Γαστούνη, Τραγανό, Νέα Μανολάδα, Αμαλιάδα, Πύργο κλπ) υπήρχαν «τα γύφτικα», συνοικίες δηλαδή που όλοι ήξεραν ότι οι κάτοικοι είχαν καταγωγή από «γύφτους» που είχαν με κάποιο τρόπο αποφασίσει να εγκαταλείψουν τη νομαδική ζωή.  

Για ένα διάστημα η παρουσία της ιστοσελίδας αυτής στο ιντερνετ διακόπηκε επειδή υπήρξε ένα πρόβλημα με τη διαχείριση τoυ προηγούμενου server.

 Πρέπει να ευχαριστήσω τους διάφορους φίλους που φύλαξαν το μεγαλύτερο μέρος της στις δικές τους ιστοσελίδες κι έτσι μπόρεσα σχετικά γρήγορα να ανακτήσω τα διάφορα απαραίτητα στοιχεία. Αυτά τα αρχικά στοιχεία τα εμπλούτισα τώρα συμπεριλαμβάνοντας και νεότερα. 

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται εδώ είναι παρμένα από πολλές πηγές (Εκγυκλοπαίδεια "ΗΛΙΟΣ", Εκγυκλοπαίδεια "ΓΙΟΒΑΝΗ",  ιστοσελίδα Ευρωπαϊκής Επιτροπής https://ec.europa.eu/news/employment/100310_el.htm, 

https://www.evrytan.gr/ENCYKLOPAIDIA0/klironomia2/Ntortika_1.htm, μελέτη Μανόλη Τριανταφυλλίδη «Τα Ντόρτικα της Ευρυτανίας», κλπ).

      Περισσότερα (Ονομασία, Ιστορία, Γλώσσα, Πολιτισμός κλπ), εδώ:  Οι Rom

*Σημείωση: Τα κείμενά μου τα είδα πολλές φορές να χρησιμοποιούνται αυτολεξί χωρίς καμμιά αναφορά στην πηγή. Η αναδημοσίευση είναι ελέυθερη (έτερος εξ ετέρου σοφός), αλλά ρε παλικάρια, έστω και για λόγους αβρότητας, κακό κάνει να πείτε και που τα βρήκατε; Είδα στη Βικιπαίδεια αυτούσια όλα μου τα κείμενα (και πάρα πολλές από τις φωτογραφίες) μου, αλλά ενώ αναφέρονται ένα κάρο άλλες πηγές, πουθενά δεν αναφέρεται έστω και μια λέξη για τον συντάκτη των κειμένων. Ελεος.

Γιώργος Πυλαρινός

Βαρθολομιό  2013