Ιωάννινα

 (Από ανάρτησή του στη σελίδα Τα Γιάννενα μέσα στο πέρασμα του χρόνου ...  )  11-12-2020 (Διατηρώ αυτούσια την παρουσίαση. Οι φωτογραφίες είναι από την ίδια ιστοσελίδα)                
ΤΟΥΡΚΟΓΥΦΤΟΙ 
Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών τις αρχές του 1920 που έγινε με τους Τούρκους, μια μερίδα Τουρκόφωνων έμεινε εδώ. Αυτοί ήταν οι τουρκόγυφτοι που η καταγωγή τους ήταν από Αίγυπτο, Συρία, Ιράκ. Όλοι ήταν μελαμψοί. Στο θρήσκευμα Μουσουλμάνοι. Φτωχοί άποροι χωρίς κινητή περιουσία. Έμεναν στην περιοχή εκεί που λέγετε σήμερα Λεμονιά και λίγο πιο εδώ απέναντι από το Σουπερ Μάρκετ ΑΒ. 
Στεγάζονταν σε μικροκατασκευές κτισμένες από πλίνθους και λαμαρίνες. Η απασχόλησή τους ήταν οικοδόμοι, ξυλοκόποι. Περνούσαν στις γειτονιές με το τσεκούρι στην πλάτη φωνάζοντας «ξυλοκόπος». Χαμάληδες μετέφεραν στην πλάτη τους ότι τους ανέθεταν έμποροι και πολίτες. Πολλοί δούλευαν σε λατομεία, σε εργοστάσια της εποχής εκείνης, όπως οινοποιίας, κεραμοποιίας. Κάποιοι άδειαζαν και βόθρους. 
  Μερικοί εξασκούσαν και επαγγέλματα όπως του ομπρελά. Τα στέκια που τους έβρισκες ήταν στα χάνια, πρακτορεία λεωφορείων, εμπορικά κέντρα Καλουτσιας, κριθαροπάζαρου, Γυαλί καφενέ, και Κουρμανιό και ήταν επίσης περιπλανώμενοι. Το εργαστήρι τους ήταν όπου βρισκόταν, επι τόπου, στο πεζοδρόμιο. Άλλοι ήταν καρεκλάδες. Και αυτοί τις επιδιορθώσεις τις έκαναν επι τόπου, έφερναν μαζί τους τα απαραίτητα υλικά, όπως είναι τα σκληρά χόρτα τα βούρλα, τα οποία έβαφαν με διάφορα χρώματα, ώστε το κάθισμα της καρέκλας να είναι πολύχρωμο. Τα βούρλα τα μάζευαν σε μέρη που έχει τρεχούμενα και στάσιμα νερά, όπως λίμνη και ποτάμια. Τα μάζευαν τα στέγνωναν και τα έφερναν μαζί τους σε δεματάκια. Άλλοι έφτιαχναν και σήτες και κόσκινα τα όποια τα πουλούσαν στα εμπορικά κέντρα αλλά και στις γειτονιές περνώντας φωνάζοντας «σήτες Κόσκινα». Τα κόσκινα ήταν με ψιλή τσίπα για το αλεύρι και με λαμαρίνα με μεγάλες τρύπες για καλαμπόκι και να τρίβουν τον τραχανά . Εκτός από αυτά έφτιαχναν άριστες κατασκευές καλαθιών από καλάμια και κάνιστρα από σκληρά χόρτα .Τα κάνιστρα ηταν μικρά και μεγάλα τα μικρά τα χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες να βάζουν κουβαρίστρες, βελόνια, δακτυλίθρες, ψαλίδια . Τα μεγάλα να μεταφέρουν από το πλυσταριό τα ρούχα στον κήπο να τα απλώσουν στο σύρμα για να στεγνώσουν καθώς και να βάζουν τα κουλούρια την Μεγάλη εβδομάδα. Πολλοί δούλευαν και σε σιδεράδικα κατασκευάζοντας πρόκες, τσεκούρια,φτυάρια, σκεπάρνια, αλυσίδες, μαχαίρια, δρεπάνια, τσαπιά πέταλα και άλλα εργαλεία που προορίζονταν για ζώα και γεωργικές χρήσεις.
Οι γυναίκες ασχολούνταν με πλύσιμο κουβερτών φλοκάτων, σφουγγάρισμα σπιτιών, μάζεμα σιταριού, καπνών, σκάλισμα κήπων, μερικές πρόσφεραν το γάλα τους για θηλασμό σε οποίες μητέρες δεν είχαν.
Κατά την περίοδο της κατοχής, η φτώχια και η ανέχεια εξόντωσε πολλούς οι οποίοι προσεβλήθησαν από φυματίωση.
Όσο περνούσαν τα χρόνια άρχισαν να προσαρμόζονται στην κοινωνία που ζούσαν. Άλλαξαν τα ονόματα τους ,πχ από Ελμάζ έγινε Ελμάζης, από Χαλίλ Χαληλόπουλος, Σαδεδίν με άλλο ελληνικό όνομα , Χαλδούπ σε Χριστοδουλόπουλος και άλλα πολλά. Βαφτιστήκαν χριστιανοί, γραφτήκαν στα δημοτολόγια του Δήμου, πήγαιναν φαντάροι , σχολειό. Έκαναν θρησκευτικούς γάμους.
Τα επαγγέλματα που εξασκούσαν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ΄50 άρχισαν να σβήνουν. Τότε άρχισαν να προσαρμόζονται στην εξέλιξη, που όμως ερχόταν από το παρελθόν, την μουσική. Μουσικοί υπήρχαν και παλιά αλλά πολύ λίγοι. Εγώ θυμάμαι τον Λάλο, και την Λιγενή, οι οποίοι ήταν αυτοδίδακτοι στο βιολί. Ήταν στη δεκαετία του ΄40. Υπήρχαν και άλλοι αλλά όχι πολλοί. Συγκροτήματα που θα μείνουν αξέχαστα ήταν «ΤΑ ΤΑΚΟΥΤΣΙΑ» και πιστεύω ότι δύσκολα θα ξαναγίνουν. Ευτυχισμένοι όσοι γλέντησαν ακούγοντάς τους.
Το επάγγελμα του μουσικού, τραγουδιστή και οργανοπαίκτη, άρχισαν να το καλλιεργούν με σοβαρότητα πηγαίνοντας σε σχολές μουσικής. Σήμερα έχουν ενταχθεί στην κοινωνία της πόλης χωρίς να ξεχωρίζουν από τους άλλους. Όταν ήταν οι Τούρκοι εδώ, εκτός από τις φυλές που αναφέρομαι στην αρχή, είχαν και μαύρους, ειδικά γυναίκες τις οποίες τις είχαν για δούλες. Αυτές τις μέρες που γιόρταζαν το ραμαζάνι μετά από χρήση χόρτων, ίσως από αυτά που διώκονται σήμερα, ερχόταν σε έκσταση χορεύοντας επι ώρες, αυτοτραυματίζονταν στο πρόσωπο με τα νύχια τους και έτρεχαν αίματα . Αυτή η τελετή λεγόταν ΓΚΛΙΟΥΜΙ.
Η λέξη γύφτος προέρχεται από την λέξη Αιγύπτιος =γυπτιος =γύφτος .Ακούγονταν κακόηχα γιατί πολλοί ήταν ταυτισμένη με την παρανομία ,λόγο της ανέχειας έκλεβαν.